Разговори и статии

This post is also available in: French Spanish German Russian English Serbian Slovenian Croatian Bosnian Albanian

Разговори и статии

Во овој дел од Читалницата на Лирскиот дом на Ацо Шопов, можете да прочитате инсерти од интервјуата, статиите и есеите на македонскиот поет, кои во март 2024 година беа интегрално објавени во „Антолог“ под наслов Ацо Шопов: Автопортрет со седум прсти.

Дел од текстовите се пропратени со машинописи и ракописи што се наоѓаат во Фондот Ацо Шопов, во Архивот Харалампие Поленаковиќ – МАНУ. Други се илустрирани со исечоци од весниците во кои биле објавени, во втората половина на дваесеттиот век.

Архивскиот материјал по правило не е датиран. Од тие причини редакцијата на Лирскиот дом се обидува барем приближно да го определи периодот во кој се напишани текстовите, раководејќи се со податоците содржани во автографите и машинописите, каратктеристиките на ракописот и типот на мастилото, но и користејќи ги личните сеќавања на членовите на семејството на Шопов.

(sine data)

Накратко за материјалните и идејните проблеми на културата и уметноста [АШ К3 АЕ106]
Македонската култура во југословенската култура. Оригинал: Македонска култура у југословенској култури [АШ К3 АЕ89]
Културните сили во стегите на аристократизмот и примитивизмот [АШ К3 АЕ108]

(возможна хронологија)

Секогаш кога се секавам на Вера Јоциќ… [АШ К3 АЕ69], веројатно 11 октомври 1961 или 1965 год.
Поезијата, мојата животна страст. Оригинал: Поезија, моја животна страст [АШ К3 АЕ79], веројатно 1963 год.
Разбирања и недоразбирања во врска со Титовата мисла за уметноста [АШ К3 АЕ104 и АЕ109], можеби 1963 год.
Од сите патишта најтежок е патот до човека [АШ К3 АЕ74], веројатно кон средината на шеесеттите години
Да се симне лажниот ореол од главата на жената [АШ К3 АЕ82], веројатно кон средината на шеесеттите години
За драстичните негации на слободата на уметничкото творештво [АШ К3 АЕ75], веројатно од 1963 до 1968 год.
Општествената смисла и слободата на уметничкото творештво на кантар [АШ К3 АЕ103], веројатно од 1963 до 1968 год.
Проблемот на книгата не е само наш проблем: разговор со Ацо Шопов, разговорот го води Пени Трпковски [Просветен работник, од 1967 до 1970 год.]
За добра кинематографија не е доволна само добра волја [АШ К3 АЕ77], веројатно 1968 год.
Песната е за мене еден начин на живеење и доживување на светот [АШ К3 АЕ85], веројатно крај на 1969, почеток на 1970 год.
Чудесна и загадочна вежба во бакарот. Реч по повод изложба на Диме Шумка [АШ К3 АЕ98], пред 1971 год.
Нашата револуција е химна на човечкото ослободување [АШ К3 АЕ62], веројатно 1978 год.
Сеќавања на Дакар [АШ К3 АЕ58], веројатно 1977 год.
Го сонува и го копнее ова дрво својот живот… Реч по повод изложба на Боро Митриќески [АШ К3 АЕ102], веројатно 1976-1977 год.
Македонија, културен крстопат [АШ К3 АЕ56], веројатно од 1978 до 1979 год.

1944

Србија одново вивна, Млад борец, бр. 2-3, август 1944 (втор број на весникот, печатен на шапилограф)

1945

Новиот неуспел напад на крал Петар, Млад борец, 27.01.1945, стр. 2.
Московски дневник

1946

Писмо до младината од с. Пелинци, Козјачка околија, Млад борец, 07.03.1946, стр. 3.
Од борбите за Кратово, Млад борец, 01.05. 1946
Да формираме младински бригади за борба против неписменоста, Млад борец, 07.12.1946, стр.1.

1947

За брзото отклонуење на слабостите во работата на младинските бригади, Нова Македонија, 15.01.1947, стр. 3
Ацо Шопов го отвара III Конгрес на Народната младина на Македонија, Млад борец, VI, бр.26, 12.06.1947, стр. 2.
За културно-просветната и воспитна работа со младината, Млад борец, 17.07.1947, стр. 3. [Од рефератот на Ацо Шопов на Третиот Конгрес на НОМСМ, јуни 1947].
Москва: впечатленија од јули−август 1945 година, Нова Македонија, 07.09.1947, стр. 1.

1950

Зошто не се употребува буквата „ѕ”?, Македонски јазик : билтен на Катедрата за јужнословенски јазици при Филозофскиот факултет во Скопје, год. 1, бр. 4 (1950), стр. 92-93.
Уште еден напад на нашиот литературен јазик, Македонски јазик : билтен на Катедрата за јужнословенски јазици при Филозофскиот факултет во Скопје, год. 1, бр. 5 (1950), стр. 112-116.

1951

Македонската современа книжевност. Оригинал: Makedonska savremena književnost, Oslobođenje, 09.12.1951

1952

Победата ќе ја однесат оние што ќе докажат дека се вистинските носители на новото. Оригинал: Победу ће однети они који докажу да су стварни носиоци новог [АШ К3 АЕ68]

1953

Место одговор (Борба на мненија или… политикантски алузии), Современост, бр 4, 1953, стр. 97-100 [Ацо Шопов му одговара на Владо Малевски, за написот Шлагери и музика]
Некои „критичари“ место естетски анализи на делото даваат политички карактеристики на авторот, Разгледи, бр. 13, од 1953, стр. 50.

1954

Лице и опачина (Околу годишното собрание на Друштвото на писателите), Современост, IV, 1−2, 1954, стр. 133−136.
Книгата денес, Разгледи, I, 3, 31 Јануари 1954, стр. 3−4.

1955

Здодевно е веќе, здодевно, Современост, V, 4, 1955 стр. 335−337.

1956

Средби и поезија, Хоризонт, I, бр. 20, 25.11.1956, стр. 1.
Хроника за Современост и Млада Литература, Хоризонт, 18.3.1956.
Хроника за Летопис матице српеске бр 7-8, Хоризонт, 14.10.1956.
За подобро запознавање со современата македонска книжевност. Оригинал: Za bolje upoznavanje savremene makedonske književnosti, Vjesnik u sredu, Zagreb, 1956 [АШ К3 АЕ46]

1957

Уште една година, Хоризонт, II, бр. 1−2, 1957, стр. 1-2
Поезија и препев, Хоризонт, II, бр. 8, 31.03.1957, стр. 1
По трагите на една конфузија, Хоризонт, 03.03.1957, стр. 3

1959

Јазикот наш литературен, Нова Македонија, 04.01.1959, стр. 1
Сончева колона, Современост, IX, 4, 1959, стр. 284−288.
Кочо Рацин, борец за правата и светлините човекови [АШ К3 АЕ63]
Современата македонска литература. Оригинал: Savremena makedonska literatura [АШ К3 АЕ48], веројатно Tribina, крај 1959 год.

1960

На Белград, во овој миг на љубов кон човештвото. Оригинал: Београду, у овом тренутку љубави за човечанство, НИН, 485, 24.04.1960, стр. 1.
Што да преведуваме. Оригинал: Шта да преводимо, Политика, 01.05.1960 [АШ К3 АЕ91].
Рака на животот [АШ К3 АЕ65]
Светски класици на македонски: Препев на Шекспировиот Хамлет од Ацо Шопов, разговор со Ксенија Гавриш, Нова Македонија, 18.09.1960, стр. 9
Ако постои поетски фатализам, тогаш јас сум еден од неговите најголеми поклоници. Оригинал: Ako postoji pesnički fatalizam, onda sam ja jedan od njegovih najvećih poklonika, RT Beograd, kraj 1960. god. [АШ К3 АЕ93]
Mојата поезија е долго носена преокупација во себе, разговор со Борис Вишински, Културен живот, 1960, V, 4, стр. 53
Бев свесен за ризикот, разговор околу преведувањето на Хамлет, Нова Македонија, 11.10.1960, стр. 5

1961

Дванаестмината од сончевата колона на младоста, интегрален текст објавен во истоимената книга.

1962

Ацо Шопов за својата најнова збирка поезија и за себе, интервју. Oригинал: Aco Šopov o svojoj novoj zbirci pesama i o sebi, TV emisija „Panorama“, 16.01.1962, prilog RTV Skopje [АШ К3 АЕ94]
Дали нашето време е мртво за поезијата?, реч на Ацо Шопов на отворањето на Струшките вечери на поезијата [АШ К3 АЕ50]

1963

Општествено битие и литературната свест. Изјави на Шопов во дебатата на тема „Литературната ситуација денес“, одржан на 18.01.1963 год., Современост, Скопje, XIII, бр. 2−3, стр. 171-176 и 179-181.
За односот општество – литература [АШ К3 АЕ78]
Идејна конфузија [АШ К3 АЕ107]
Два актуелни проблеми во издавачката дејност: Интеграција и меѓурепубличка соработка, разговор со Иван Мазов, Нова Македонија, 10.3.1963, стр. 8.
По врвиците на Кочо Рацин, беседа по повод 20-годишнината од смртта на поетот, комеморирана на 13 јуни 1963, во Велес, во киното „11-ти Октомври“ [АШ К3 АЕ64]
Неколку збора за Вера Јоциќ. Оригинал: Reč, dve o Veri Jocić [АШ К3 АЕ70]
За младинските гласила [АШ К3 АЕ112]
Во пет и седумнаесет, Современост, XIII, 7−8, 1963 стр. 425−427 [АШ К3 АЕ52]

1964

Еден профил на македонската литература. Оригинал: Један профил македонске литературе [АШ К3 АЕ47]
Секој пронајден одговор за едно уметничко дело е зачеток на нови прашања. Реч по повод групната изложба на македонските учесници на Второто триенале на југословенското сликарство и скулптура [АШ К3 АЕ99].

1965

Ацо Шопов, поетот за кого е врзана еволуцијата на македонскиот поетски израз. Оригинал: Pesnik za koga je vezana evolucija makedonskog poetskog izraza, razgovor vodio Predrag Protić, Duga, br. 1008, Beograd, 25.03.1965, str. 16-17.
Животот e една од најдлабоките тајни. Оригинал: Život – jedna od najdubljih tajni, razgovor vodio Giacomo Scotti, Novi list, Rijeka, 15.05.1965, стр. 10
Го сакам Мајаковски, но жив, а не мумија, Нова Македонија, 23.08.1965 [АШ К3 АЕ72]
За пресвртница, Современост, XV, 3, 1965, стр. 49−52
Разговор со Славко Јаневски (Шопов одговара на прашањата на Јаневски), Современост, год. XV, бр. 5, 1965, стр. 199-201 [АШ К3 АЕ90]
Разговор со Славко Јаневски (Прашања на Шопов за Јаневски) [АШ К8 АЕ163] work in progress
За некои состојби во Друштвото на писателите на Македонија [АШ К3 АЕ111]
Дискусија на тема : Дилемите на писателот пред социјалистичката стварност, Современост, XV, 4, 1965, стр. 120−122
Не кампањски пристап туку непрекината грижа, Нова Македонија, разговор со Цветан Станоевски, (ден непознат) ноември 1965, стр. 6.

1966

С è уште неискристализирани критериуми, разговор со Ал. Поповски, Вечер, 30.09.1966, стр. 9.
Покомплексно приоѓање нон Револуцијата, Нова Македонија, 09.10.1966
Очи − мојата најдобра песна, разговор со Сталин Лозановски, Млад Борец, Скопје, 06.11.1966, стр. 15.
Како да е прекинат контактот меѓу книгата и читателот, Културен живот, год. 11, бр. 10 (1966), стр. 1-2
Кон делото на авторот, Пејсажна уметност и обликување на просторот / Драган Шојлевски, Скопје, ДЛУПМ, 1966 [АШ К3 АЕ100]

1967

Нашата литература и култура ce историски факт, разговор со Сталин Лозановски, Млад борец, 05.04.1967, стр. 12
Да се биде член на МАНУ го носи возбудливото чувство на одговорност. work in progress Оригинал: Бити члан МАНУ носи узбудљиво осећање одговорности, НИН, бр. 868, Београд, 27.08.1967, стр. 10. (У склопу чланка: „Корак напред у афирмацији македонске нације”).
И чест и одговорност. Оригинал: I čast i odgovornost, Novi list, 6.11.1967, str. 8. Razgovor vodi Giacomo Scotti
Песните се насекаде во природата. work in progress Оригинал: Песме су свуда у природи, Кекец, 16.11.1967, стр. 6. Разговор води Бранислав Петровић.
Сатирични стихови Јус-универзум, разговор со Ал. Поповски, Вечер, 03.12.1967, стр 9.

1968

Поезијата − миг на нашата свест и совест во светот, Вечер, 31.03.1968, стр. 9. [АШ К3 АЕ81]
Трeба да се надраснат личните интереси – Ацо Шопов одговара на анкетата „Издавачката дејност кај нас и интеграцијата”, Нова Македонија, 10.04.1968
„Една средба со поетот Ацо Шопов”, разговор со Тамара Арсовска за школската емисија на Радио Скопје посветена на Шопов, 24.04.1968 [АШ К3 АЕ71 и АШ К4 АЕ142]
Достојување − збор за нашата среќа, Журнал (Нова Македонија), рубрика „Прашаните прашуваат”, 13.04.1968, стр. 15 стр
Ацо Шопов за „пулскиот случај“, разговор со В. Андоновски, Нова Македонија, 07.08.1968, стр. 4.
Вистинско творештво и пресметани ефекти што пречат… Оригинал: Право стваралаштво и срачунати ефекти који сметају…, Политика, 11.08.1968 [АШ К3 АЕ86]
Споменик на човековото страдање но и достојување. Реч по повод отварање на изложба на Вида Јоциќ во Скопје [АШ К3 АЕ97], 1968 год. (Борис Петковски, Нова Македонија, 02.06.1968)

1969

Поетот треба да ги разбуди зборовите. Оригинал: Песник треба да пробуди речи, Књижевне новине, 01.03.1969, бр. 348, стр. 9.
Еден миг со… Ацо Шопов. Оригинал: Један тренутак са… Ацом Шоповим, Борба, 13.06.1969. Разговор води Ф. Пашић.
Јалова улога, Вечер, 20.06.1969, стр. 21.
Каков е тој свет? Оригинал: Dolazim sa juga, Umjetnost i dijete, Vol. 1, br. 3 (1969), str. 23-24 [АШ К3 АЕ67]
Телеграма до Тито, од македонскиот народ, 25.05.1969 [АШ К3 АЕ96]
Да бидеш и да останеш верен на себеси. Оригинал: Biti i ostati vjeran sebi, Rad, 25.07.1969, br. 30, str. 10. Razgovor vodi Milivoje Pavlović.
Величествен поетски мост што ги поврзува сите континенти [ АШ К3 АЕ49 и АШ К3 АЕ51]
Струшкиот фестивал е повеќе од една поетска традиција [АШ К3 АЕ80]
Нашата литература дел од современиот книжевен мозаик, Нова Македонија, 17.08.1969, стр.8. Разговот со Ѓоко Поповски
Интервју со Раде Брајовиќ за Вечерње новости [АШ К8 АЕ161]
Револуцијата, непресушна инспирација на нашата уметност. Реч на отварање на групна изложба по повод 25-годишнината од првото заседание на АСНОМ [АШ К3 АЕ101]
Отварање на Осмите Струшки вечери, 1969 [АШ К3 АЕ49]

1970

Издавачка дејност од еден друг агол, Трудбеник, бр. 2, 10.01.1970, стр. 8 [АШ К3 АЕ95]
Со отворени очи околу себе, разговор со Ѓоко Поповски, Нова Македонија, 28.06.1970, стр. 8
Песната е свест за постојано менливата стварност. Oригинал: Песма је свест о непрекидно мењањој стварности, Књижевне новине, Београд, 15.08.1970, стр. 12. Разговор водио Миодраг Друговац
Заговорник на љубовта, земјата и страста, разговор со Цветан Станоевски, Нова Македонија, 28-30.11.1970
Поезијата е тврдина која го освојува поетот, разговор со Ташко Ширилов, Вечер, 28, 29 и 30.11.1970, стр. 12.
Поезијата е предизвик за патување кон непознатото (Емисија „Културен мозаик”, Радио Скопје, 1970, и Културен живот, бр 4-5, 1982)

1972

Без етика − нема творештво, разговор со Ристо Лазаров, Млад борец, 20.09.1972. стр.13
„Критиката молчи“, Млад борец, 27.9.1972, стр.15

1973

За поетот нема изгубено време, средба со Ристо Лазаров, Млад борец, 1973, 29, 24-25, стр. 12-15.
Борбата − младост на животот, Млад борец, 19.12.1973, стр. 15

1974

Шопов, а пропо односите меѓу Сенегал и Југославија. Оригинал: Développons les échanges entre nos pays, Le Soleil, 25.05.1974. Propos recueillis par Ibrahima Gaye.

1975

Очи во очи со поетот Ацо Шопов: Неспокојот − поетска судба, разговор со Ристо Лазаров, Млад борец, 26.12.1975.
На Штип со љубов (Гост во овој број: Ацо Шопов), Ристо Лазаров, Астибо, Штип, јануари 1975 година
Ацо Шопов, амбасадор на Југославија, ни зборува. Оригинал: M. Aco Šopov, Ambassadeur de la Yougoslavie nous parle, Ouest Africain, 30.05.1975, p. 10.
Дипломатска мисија овенчана со поетски венец, Оригинал: L’ambassadeur de Yougoslavie : Entre l’UPS et l’Alliance socialiste, tout va bien, Le Soleil, 01.08.1975
Песна на еден живот [АШ К3 АЕ57]
Дијали на еден народ и една цивилизација, предговор, Поезија / Леополд Седар Сенгор, Нова Македонија, 1975 (Едиција: Златен венец на Струшките вечери на поезијата) [АШ К3 АЕ60]
Беседа за Леополд Седар Сенгор на Струшките вечери на поезијата [АШ К3 АЕ61]
Средба со академикот Ацо Шопов…, разговор со Ташко Ширилов, Вечер, 11.09.1975
Надежи и очекувања. Оригинал: Наде и очекивања, Политика, 30.09.1975, стр. 12. Разговор води Ј. Поповски
Верувам во моќта на поезијата, разговор со Јован Павловски, Екран, број 260, година VI, 07.11.1975, стр. 41-43

1976

Разговор со Блаже Ристовски, 13.7.1976, цитиран во Творештвото на Ацо Шопов, 1993
Мојот збор е тврда вилица на времето. Oригинал: Moja reč je tvrda vilica vremena, Mladost, Beograd, 29.10.1976. Разговор со Алдо Климан објавен на македонски во Дело 74, 1982, IX, 5/6, стр. 333-337
Љубов на езерото на животот. Објавен текст: Ljubav na jezeru života, razgovor vodi Gordana Mihajlova-Bošnjakoska, Odjek, год. ХХIХ, br. 21, Sarajevo, 1-15.11.1976, str. 8. [Оригинален машинопис на македонски АШ К3 АЕ76]
Поезијата го открива светот. Oригинал: Поезија открива свет, Политика, Београд, 15.02.1976, бележи: Д. Адамовић (Драгослав Адамовиќ-Зира)
Што е инспирација? Разговор со др. Петар Тофовиќ, 1976 год. [АШ К3 АЕ88]
Поетот е постојано во потрага по зборот, разговор со Веле Смилевски, Нова Македонија, Културен живот, 16.05.1976, стр. 9
Поезијата, сублимиран израз на револуцијата, Комунист, 05.06.1976, стр. 19
Врзан сум за Македонија. Oригинал: Vezan sam za Makedoniju, razgovor vodi Ivan Krtalić, Oko, god. 4, br. 123, Zagreb, 2-16.12.1976. да се провери македонскиот превод
Откривајќи го светот ја откривам татковината, разговор по повод добивањето на наградата „Браќа Миладиновци“ за книгата Песна на црната жена, Нова Македонија, 22.8.1976, стр 10
Поетот е трагач по она што го нема. Оригинал: Песник је трагач за нечим чега нема, разговор води Душан Станковић, Борба, 1976.
Збратимување преку песната. Оригинал: Братимљење кроз песму, разговор води Д. Станковић, Недељне новости, 25.07.1976.
Македонската литература се роди во НОБ. Оригинал: Makedonska literatura rodila se u NOB, razgovor sa Milošеm Obradovićem , Četvrti jul, broj 747, Beograd, 12.10.1976, str. 32.
Вистинско доживување, Вечер, 31.07.1976, стр. 23.
Поетот треба да биде препознатлив во секој стих. Оригинал: Pjesnika treba prepoznati u svakom stihu, Vjesnik zeljezare, list radnog kolektiva zeljezare Sisak, god. XX, br. 23, 10.12.1976, str. 14. Razgovor vodi Milivoje Pavlović. Верзија на Да бидеш и да останеш верен на себеси.

1977

Поетско братство. Оригинал: Pesnički sobratje: Pogovor z A. Šopovom vodiо Bogdan Pogačnik. Delo, Ljubljana, 28.01.1977, str. 9
„Настан на езерскиот брег”, песна во избор на авторот, Нова Македонија, 10.04.1977
Република на поезија, Културен живот, XXII, 5−6, 1977, стр. 20 [АШ К3 АЕ66]
Чија работа доведе до непожелните компликации?, Нова Македонија, 25.09.1977, стр. 11 [АШ К3 АЕ110]
Жена, до последниот стих, Оригинал: Жена, до последњег стиха, разговор со Драгица Спасовска, Базар, Политика, број 336, година XIV, 08.12.1977 год, стр. 12

1978

Среде величенствената природа − душата на црниот човек, разговорот го води Драгица Спасовска. Оригинал: У сред величанствене природе − душа црног човека, Борба, 31.12.1977-1,2.01.1978
Границите на слободата се граници на поетското творештво. Oригинал: Granice slobode su granice pesničkog stvaralaštva, razgovor sa Nenadom Radanovićem, Oslobođenje, Sarajevo, 14.10.1978, str. 11 [АШ К3 АЕ87]

1979

Писателот пред дванаесет прашалници, Разгледи, Битола, март-април 1979

1980

Неговата веселост ја избриша куртоазијата, Вечер, 24.05.1980, стр. 14 [АШ К3 АЕ66]

Во Читалницата на Лирскиот дом на Ацо Шопов се достапни и огледи, критики и толкувања на неговото творештво, како и избор од неговите: